Obowiązki pieszego na przejściu – co warto wiedzieć?

Jakie przepisy dotyczące pieszych obowiązują przed przejściem?

Prawo o ruchu drogowym jasno reguluje zachowanie pieszych zarówno przed, jak i w trakcie korzystania z przejścia dla pieszych. Każdy pieszy poruszający się po drodze – z wyjątkiem pieszych korzystających z czynności przewidzianych odrębnymi przepisami – zobowiązany jest przestrzegać szeregu zasad.

Pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma obowiązek zachować szczególną ostrożność, obserwując ruch pojazdów oraz warunki widoczności drogi. Niedopuszczalne jest wtargnięcie na jezdnię lub drogę dla rowerów bezpośrednio przed jadący pojazd, zwłaszcza z ograniczonej widoczności drogi, jak np. zza zaparkowanych samochodów lub roślinności.

Czy pieszy ma obowiązek zatrzymać się przed przejściem?

Choć prawo nie nakłada wprost obowiązku zatrzymania się przed przejściem, to pieszy zbliżający się do jezdni – zwłaszcza w warunkach niedostatecznej widoczności – powinien zwolnić krok lub całkowicie się zatrzymać, by upewnić się, że może bezpiecznie przejść na drugą stronę. Dotyczy to zarówno obszarów zabudowanych, jak i nieobjętych zabudową, a także przejść sugerowanych i nieoznakowanych.

Warto pamiętać, że pieszy znajdujący się na przejściu ma pierwszeństwo przed pojazdem (z wyłączeniem tramwaju), natomiast pieszy wchodzący na przejście już niekoniecznie – w tym wypadku musi ustąpić pierwszeństwa nadjeżdżającemu pojazdowi, jeśli jego wejście mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ruchu lub utrudnienie ruchu pojazdów.

Jakie są obowiązki pieszego?

Pieszy ma szereg obowiązków, których celem jest nie tylko jego bezpieczeństwo, ale też płynność i porządek w ruchu drogowym. Do najważniejszych należą:

• Zachowanie szczególnej ostrożności podczas wchodzenia na jezdnię, torowisko wyodrębnione lub drogę dla rowerów,
• Zakaz korzystania z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia na przejście dla pieszych, o ile ogranicza to możliwość obserwacji sytuacji na drodze,
• Obowiązek używania elementów odblaskowych po zmroku poza obszarem zabudowanym, w warunkach niedostatecznej widoczności,
• Przestrzeganie zasady, że przemarsz kolumny pieszych odbywa się zgodnie z przepisami, przy udziale przynajmniej jednej osoby pełnoletniej na początku i końcu kolumny, z ograniczoną długością kolumny pieszych i odpowiednim oznakowaniem,
• Użycie urządzenia wspomagającego ruch (np. hulajnogi elektrycznej czy deskorolki) podlega również określonym regulacjom – nie można nim poruszać się po przejściu dla pieszych w sposób, który mógłby stwarzać zagrożenie,
• Pieszy korzysta z przejścia odrębnego, jeśli takie zostało wyznaczone, i nie powinien przekraczać jezdni w innym miejscu, jeśli istnieje taka możliwość.

W jakich sytuacjach pieszy nie ma pierwszeństwa?

Pierwszeństwo pieszemu nie przysługuje bezwzględnie. W wielu sytuacjach pieszy jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa nadjeżdżającemu pojazdowi – zwłaszcza gdy:

• znajduje się na drodze dwujezdniowej, a sygnalizacja świetlna działa tylko na jednej jezdni,
• wchodzi na jezdnię bezpośrednio przed pojazd, nie pozostawiając kierującemu czasu na reakcję,
• opuszcza drogę dla pieszych lub drogę dla rowerów i chce wejść na jezdnię w miejscu niedozwolonym,
• przechodzi przez jezdnię w miejscu o ograniczonej widoczności lub wbrew sygnalizacji świetlnej,
• przekracza jezdnię z lewej strony, nie upewniwszy się, że nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu.

Przejście dla pieszych

Przejście dla pieszych to miejsce, gdzie spotykają się interesy pieszych i kierowców – a zatem miejsce, które wymaga maksymalnej uwagi obu stron. Choć przepisy zapewniają pieszym określone przywileje, nie zwalniają ich z odpowiedzialności za własne bezpieczeństwo i respektowania zasad ruchu drogowego.

Pieszy, zbliżając się do przejścia, powinien:

• ocenić sytuację z obu stron jezdni – uwzględniając osi jezdni oraz możliwość pojawienia się pojazdu z każdej strony;
• w warunkach dobrej widoczności może wejść na przejście, o ile nie zmusza kierującego pojazdem do ustępowania miejsca w ostatnim momencie;
• w przypadku ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji (np. przez zaparkowane pojazdy) powinien zwolnić krok lub się zatrzymać;
• zachować szczególną ostrożność, gdy przejście przebiega przez jezdnię, drogę dla rowerów, torowisko lub ich połączenie.

Elementy odblaskowe to nie opcja – to obowiązek.

Poza obszarem zabudowanym, w warunkach niedostatecznej widoczności, pieszy jest obowiązany używać elementów odblaskowych. Dotyczy to także osób idących po niewyznaczonym przejściu w pobliżu skrzyżowania.

Kolumna pieszych i grupy zorganizowane

W przypadku kolumny pieszych, ich przemarsz przez jezdnię wymaga:

• udziału co najmniej jednej osoby pełnoletniej na początku i końcu kolumny;
• przemarszu przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa – w tym unikania przekraczania drogi w odległości mniejszej niż bezpieczna od jadącego pojazdu;
• stosowania się do przepisów o zajmowaniu miejsca na drodze tylko wtedy, gdy warunki pozwalają na zachowanie płynności ruchu.

Uwaga na kierunek!

Wielu pieszych nie zdaje sobie sprawy, że znaczenie ma również to, po której stronie jezdni się znajdują. Zbliżając się do przeciwległej krawędzi jezdni, muszą mieć pewność, że:

• nie wymuszą nagłego hamowania pojazdu;
• nie zatrzymają się w połowie, tamując ruch innych uczestników;
• będą w stanie bezpiecznie pokonać całą szerokość jezdni – także na drodze dwujezdniowej.

Kiedy pieszy może legalnie przejść przez jezdnię poza przejściem?

Choć zasada ogólna mówi o obowiązku korzystania z wyznaczonego przejścia dla pieszych, prawo o ruchu drogowym przewiduje sytuacje, w których pieszy może legalnie przejść przez jezdnię poza przejściem – pod warunkiem spełnienia określonych warunków.

Pieszy ma prawo przekroczyć jezdnię:

• jeśli w pobliżu nie znajduje się przejście dla pieszych – dokładnie: nie bliżej niż 100 metrów w terenie zabudowanym;
• jeżeli nie występują przeszkody utrudniające obserwację drogi, a warunki umożliwiają bezpieczne przejście;
• gdy nie zagraża to bezpieczeństwu innych uczestników ruchu i nie powoduje utrudnień w ruchu pojazdów.

W takich przypadkach pieszy:

• jest obowiązany zachować szczególną ostrożność;
• musi przechodzić najkrótszą drogą – prostopadle do osi jezdni, a nie na skos;
• nie może wejść na jezdnię bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd, nawet jeśli uznaje, że „zdąży”.

Pamiętajmy, że w warunkach ograniczonej widoczności, np. po zmroku lub w deszczu, pieszy poruszający się poza przejściem jest obowiązany używać elementów odblaskowych – poza obszarem zabudowanym jest to wymóg ustawowy. Dotyczy to także sytuacji, w których pieszy znajduje się na stronie jezdni, gdzie nie ma chodnika ani pobocza – wówczas jego obowiązkiem jest nie tylko ostrożność, ale i pełna widoczność dla kierujących.

Podsumowanie

Bezpieczeństwo pieszych to wspólna odpowiedzialność – zarówno ich samych, jak i kierowców.

• Pieszy idący przez jezdnię jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, niezależnie od natężenia ruchu – także przy małym ruchu.
• Na każdej jezdni uważa się, że pieszy nie może wtargnąć tuż przed nadjeżdżający pojazd – ustępowania miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi wymaga nie tylko prawo, ale też zdrowy rozsądek.
• Jeżeli skrzyżowanie znajduje się w pobliżu, pieszy ma obowiązek skorzystać z przejścia, jeśli zostało pieszych wyznaczone.
• Na drodze dwujezdniowej pieszy musi upewnić się, że przejście do połowy szerokości jezdni nie naraża go na niebezpieczeństwo – druga jezdnia to osobna analiza ryzyka.
• Pieszy idący w kolumnie musi pamiętać, że na jezdni kolumny pieszych poruszają się zgodnie z zasadami – m.in. pod opieką przynajmniej jednej osoby pełnoletniej.
• Ruch pieszych musi uwzględniać również obecność rowerów lub torowisko, a wszędzie tam, gdzie droga znajduje się na wspólnej przestrzeni dla pieszych i rowerów, konieczne jest szczególne skupienie.
• Przemieszczanie się na urządzeniem transportu osobistego (np. hulajnogą) po przejściu wiąże się z warunkiem zajmowania miejsca na przejściu wyłącznie pieszo – pojazd należy prowadzić obok.
• Nawet jeśli droga nie ma przejścia, pieszy wchodzący na części drogi jest obowiązany do zwalniania kroku i oceny sytuacji.
• Gdy przez jezdnię przechodzi dwóch pieszych, każdy z nich ponosi indywidualną odpowiedzialność i może być zobowiązany ustąpić pierwszeństwa pieszemu już będącemu na pasach.

Pieszy to nie tylko uczestnik ruchu – to jego integralna część. I choć przepisy prawa o ruchu drogowym stawiają go często w uprzywilejowanej pozycji, nie oznacza to, że może ignorować zasady bezpieczeństwa. Świadomość swoich obowiązków, umiejętność oceny sytuacji na drodze, a także zdrowy rozsądek – to fundament bezpiecznego poruszania się pieszo, zwłaszcza na przejściach.